Τι είναι το «μπλε φεγγάρι» που θα εμφανιστεί στον ουρανό απόψε το βράδυ;

Σήμερα, Παρασκευή, 31 Ιουλίου, είναι η πανσέληνος η οποία έχει καθιερωθεί να ονομάζεται σε όλο τον κόσμο Blue Moon, το οποίο σε αυτολεξεί μετάφραση σημαίνει Μπλε Φεγγάρι, αλλά κάποιες ερμηνείες του blue στα ελληνικά το θέλουν και μελαγχολικό.

Οπως αναφέρει και η βικιπαίδεια, μπλε φεγγάρι αποκαλείται μια πανσέληνος, η οποία σημειώνεται σε ασυνήθιστη χρονική στιγμή, ή μια επιπλέον πανσέληνος εντός του έτους. Τα περισσότερα έτη έχουν 12 πανσελήνους, τις περισσότερες φορές μια κάθε μήνα. Ωστόσο κάθε ημερολογιακό έτος περιλαμβάνει 12 σεληνιακούς κύκλους και 11 ημέρες ακόμη. Αυτές αθροίζονται και ως αποτέλεσμα κάθε δύο ή τρία χρόνια να έχουμε ένα επιπλέον φεγγάρι, φαινόμενο που συμβαίνει κάθε 2,72 χρόνια.

Διαφορετικές ερμηνείες τοποθετούν το έξτρα φεγγάρι σε διάφορες περιόδους, ωστόσο αυτή η πρόσθετη πανσέληνος αποκαλείται σε κάθε περίπτωση «μπλε φεγγάρι».

Μύθοι και πραγματικότητα

Πάντως, το «μπλε φεγγάρι» δεν θεωρείται έτσι μια απλή «έξτρα» πανσέληνος που συμβαίνει κάθε 2,5 με τρία χρόνια, αλλά έχει και μεταφορική σημασία. Για παράδειγμα, στα αγγλικά όταν θέλουμε να τονίζουμε ότι κάτι συμβαίνει πολύ σπάνια, ήτοι σε απλά ελληνικά, «μία στο τόσο», λέμε «once in a blue moon» (μία σε κάθε μπλε φεγγάρι).

Γιατί όμως αυτή την έξτρα πανσέληνο την χαρακτηρίζουμε μπλε; Γιατί ειδικά μπλε; Η απάντηση έρχεται μέσα από την πραγματικότητα. Ενα φεγγάρι μπορεί όντως να φέρει μπλε χρωματισμούς, λόγω διάφορων διαταραχών στην ατμόσφαιρα.

Πρόκειται για ένα πολύ σπάνιο φαινόμενο κατά το οποίο το φεγγάρι (όχι απαραίτητα πανσέληνος) φαίνεται στα μάτια του παρατηρητή γαλαζωπό, εξαιτίας της ύπαρξης καπνού ή μορίων σκόνης στην ατμόσφαιρα. Κάτι τέτοιο παρατηρήθηκε μετά τις δασικές πυρκαγιές στη Σουηδία και τον Καναδά το 1950 και, αξιοσημείωτα, μετά την έκρηξη του ηφαιστείου Κρακατόα το 1883, που είχε ως επακόλουθο να εμφανίζεται το φεγγάρι μπλε για μια περίοδο δύο ετών.

Δύο «μπλε φεγγάρια»

Την τελευταία φορά που είχαμε «blue moon» ήταν η δεύτερη πανσέληνος του Αυγούστου το 2013 και συγκεκριμένα της 21ης Αυγούστου. Οσο για την επόμενη, εδώ τα πράγματα γίνονται λίγο περίεργα. Το 2008 αναμένεται μαύρο φεγγάρι, κι αυτό γιατί κατά τον Φεβρουάριο δεν υα υπάρξει καθόλου πανσέληνος και ως αποτέλεσμα θα υπάρξουν δυο μπλε φεγγάρια μες την ίδια χρονιά, τον Ιανουάριο και τον Μάρτιο.

Την τελευταία φορά που είχε συμβεί κάτι ανάλογο ήταν πριν από 16 χρόνια, το 1999. Ο σύντομος Φεβρουάριος είναι ο μήνας-κλειδί για να σημειωθούν δύο μπλε φεγγάρια, τον Ιανουάριο και τον Μάρτιο.

Πάντως, οι αστρονόμοι χαρακτηρίζουν λανθασμένη την υιοθέτηση του όρου «μπλε φεγγάρι» για τη διπλή πανσέληνο μέσα στον χρόνο.

«Blue moon» υπάρχει

· Όταν πέφτει δεύτερη πανσέληνος στον ίδιο μήνα, κάτι που ισχύει το φετινό Ιούλιο
· Όταν έχουν σχηματιστεί σύννεφα από ηφαιστειακή έκρηξη και το κοίταγμα του φεγγαριού γίνεται μέσα απ΄ αυτά. Παράδειγμα: η μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου Κρακατόα στην Ινδονησία (1883) δημιούργησε «μπλε σελήνη» για καιρό
· (Στ΄ αγγλικά), όταν μιλάμε για κάτι πολύ σπάνιο και/ή δύσκολο να γίνει: «Once in a blue moon».

Το «blue moon» έχει δημιουργήσει πολλή καλλιτεχνική έκφραση.

Πηγή