Κατάθλιψη: Μία απλή ερώτηση αρκεί για να εντοπίσεις εάν κάποιος δικός σου υποφέρει;

Μέσα στα χρόνια, τόσο η κατάθλιψη όσο και άλλες ψυχικές νόσοι έγινε εφικτό να καμουφλάρονται, να κρύβονται πίσω από άλλου είδους αφορμές, από τους ανθρώπους που υπέφεραν από αυτές. Έγινε σχεδόν ακατόρθωτο να εντοπίσει ένας οικείος ή έστω να ξεχωρίσει τα σημάδια που φλυαρούν για το ότι κάτι δεν πάει καλά και να προλάβει τις εξελίξεις, κάποτε εξαιρετικά δυσάρεστες. Ή για την ακρίβεια, σχεδόν ακατόρθωτο. 

Γιατί σύμφωνα με μία νεαρή illustrator, που και η ίδια δίνει τη μάχη της με τη διπολική διαταραχή, υπάρχει μία αρκετά αξιόπιστη μέθοδος για να καταλάβει κανείς αν κάποιο αγαπημένο του πρόσωπο υποφέρει από κατάθλιψη και χρειάζεται όχι απλώς μια αγκαλιά ή ηθική υποστήριξη, αλλά εξειδικευμένη βοήθεια.

Μέσω ενός σκίτσου που εδώ και μέρες έχει γίνει σημείο αναφοράς στο διαδίκτυο, η 22χρονη Paulin Palita, επιχειρεί να δώσει φωνή στις σιωπηλές μάχες που δίνει σε καθημερινή βάση κάποιος που παλεύει με την κατάθλιψη και επιχειρεί να γίνει όπως λέει, ακόμη ένας «καλός αγωγός για την αποστιγματοποίηση των ανθρώπων που ταλαιπωρούνται από ψυχικές νόσους».

Την επόμενη φορά που κάποιος σας πει ότι νιώθει κουρασμένος, προσπαθήστε να καταλάβετε πέρα από το προφανές της απάντησής του. Αν πρόκειται για κάτι που όντως ξεπερνιέται με λίγο ύπνο παραπάνω ή αν κάτι πολύ σοβαρότερο.

«Ξέρω πόσο δύσκολο είναι να παλεύεις με μία τέτοιου είδους ασθένεια, το πώς είναι να μην παίρνουν την κατάσταση σου στα σοβαρά», λέει η 22χρονη τη στιγμή που τα επίσημα στατιστικά του συστήματος Υγείας τη δικαιώνουν: 1 στους 5 ενήλικες Αμερικανούς ασθενεί από κάποια ψυχική νόσο κάθε χρόνο, ενώ οι διαταραχές διάθεσης, μεταξύ των οποίων η ψυχογενής κατάθλιψη, η δυσθυμική διαταραχή, αλλά και η διπολική διαταραχή είναι το τρίτο πιο κοινό αίτιο νοσηλείας Αμερικανών πολιτών από 18 έως 44 ετών.

Ποιο, όμως, κατά τη νεαρή καλλιτέχνι είναι το στοιχείο που πρέπει να εκλαμβάνεται ως σύμπτωμα ή έστω ως ένδειξη ότι κάποιος οικείος δίνει τη δική του μάχη με την κατάθλιψη, κρύβοντας το από τον οικογενειακό του περίγυρο και το επαγγελματικό του περιβάλλον; Σύμφωνα με το επιδραστικό σκίτσο που ανάρτησε στα social media η Palita η απάντηση βρίσκεται στην αδικαιολόγητη κόπωση, στην κούραση που εμφανίζεται -από τον πάσχοντα- ως αιτιολογία, οποιαδήποτε κι αν είναι η ερώτηση.

Το σκίτσο της με έναν άνθρωπο να είναι πεσμένος σε ύπτια στάση και με τρόπο τέτοιο που μαρτυρά εξουθένωση, προκάλεσε πολλές συζητήσεις και σχόλια καθώς σε πολλούς χρήστες στα social media κάτι είχε να θυμίσει.

Ακόμη πιο κατατοπιστική, ωστόσο, ήταν η εξήγηση της Palita, μέσα από μία σειρά από tweets.

«Επιτρέψτε μου να σας εξηγήσω γιατί οι ψυχικές νόσοι μπορούν να προκαλέσουν τέτοια κόπωση. Οι πιθανότητες, να γνωρίζετε με κάποιον με ψυχική διαταραχή, και να τον έχετε ήδη ρωτήσει μια φορά γιατί είναι κουρασμένος, είναι πολλές. Δεν με ρωτούν πολλοί αν είμαι ΟΚ κι όταν απαντώ, λέω πάντα “μια χαρά, απλώς είμαι κουρασμένη”. Για τους περισσότερους αυτή η απάντηση είναι μια χαρά. Για ‘μένα δεν είναι παράπονο ή απαισιοδοξία. Είναι ένα δεδομένο ζωής.

» Επιτρέψτε μου να εξηγήσω γιατί ένας άνθρωπος που παλεύει μονίμως με τον ίδιο του τον εγκέφαλο, αλλά και τα όσα περιμένει ο κοινωνικός του περίγυρος από αυτόν μπορεί να αισθάνεται κατάκοπος. Υπάρχουν άνθρωποι που ο εγκέφαλος τους λειτουργεί σχεδόν κολλημένος σ’ αυτή την υπερδιέγερση και τους είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποκοιμηθούν το βράδυ.

» Σκεφτείτε ότι στον “μέσο” άνθρωπο χρειάζονται μόλις 7 λεπτά της ώρας για να καταφέρει να αποκοιμηθεί. Σκεφτείτε τώρα κάποιον που πέφτει κατάκοπος στο κρεβάτι και στριφογυρίζει για πάνω από μία ώρα, προσπαθώντας. Σκεφτείτε τι συμβαίνει σε κάθε διακοπή αυτού του ύπνου για επίσκεψη στην τουαλέτα ή για κάποιον άλλο λόγο. Το άτομο αυτό θα υποβληθεί σ’ αυτή τη διαδικασία ξανά και ξανά. Απ’ την αρχή.

» Υπάρχουν άνθρωποι των οποίων ο ύπνος μονίμως διακόπτεται από κάτι. Που περνάνε νύχτες ολόκληρες απλώς στριφογυρίζοντας. Που ο ύπνος τους διακόπτεται από τον παραμικρό θόρυβο, κάποιον σωματικό πόνο, που αδυνατούν να κρατήσουν τα άκρα τους σε ακινησία, που ακούν φωνές μέσα στην απόλυτη ησυχία, που τα όνειρα τους, ολοζώντανα και βίαια τους ξυπνούν. Χίλιοι λόγοι για να ξυπνήσουν ή να παραμείνουν ξυπνητοί.

» Είναι οι ίδιοι που όταν σηκώνονται από το κρεβάτι αισθάνονται ελάχιστα πιο ξεκούραστοι από την ώρα που ξάπλωσαν, σαν να μην κοιμήθηκαν ποτέ, σαν κατεστραμμένη μπαταρία που ποτέ δεν κατάφερε να επαναφορτιστεί κατάλληλα. Και αυτό μπορεί να τους συμβαίνει για δεκαετίες. Είναι οι ίδιοι που καταβάλουν υπερπροσπάθεια για να συγκεντρωθούν σε μια δουλειά, τη στιγμή που το μυαλό τους προσπαθεί να τους κάνει να ξεστρατίσουν σε άλλα μονοπάτια και εκείνοι απλώς μένουν πίσω να πασχίζουν να μείνουν στο ίδιο.

» Είναι οι ίδιοι που με μια μνήμη που αδυνατεί να δουλέψει με όρους πολυ-εργαλείου πασχίζουν να θυμηθούν βήμα προς βήμα τι πρέπει να κάνουν για να φέρουν εις πέρας μια δύσκολη δουλειά. Είναι άνθρωποι που βρίσκονται σε μόνιμο πόλεμο με τον ίδιο τους τον εγκέφαλο, που πρέπει να πολεμήσουν τις ίδιες τις σκέψεις και τους φόβους τους, άνθρωποι που ακούν κάθε μέρα μια εσωτερική φωνή να τους υπενθυμίζει ότι δεν είναι αρκετά καλοί, αρκετά δυνατοί ή αρκετά όμορφοι για να αρέσουν στον κόσμο ή ότι απλά κάποια πράγματα θα μπορούσαν να τα είχαν κάνει πολύ καλύτερα.

» Είναι οι ίδιοι που βρίσκονται μονίμως εκτεθειμένοι στην κριτική ή στην έλλειψη κατανόησης των άλλων γι’ αυτό που βιώνουν. Που δέχονται ερωτήσεις τύπου “μα, γιατί είσαι πάντα τόσο κουρασμένη;”, “απλώς δεν μπορείς να πειθαρχήσεις τον εαυτό σου”, “όλα μέσα στο κεφάλι σου είναι”, “σταμάτα να είσαι τόσο απαισιόδοξη”, “σταμάτα να είσαι τεμπέλα”».

Η Palita καταλήγει με μία συμβουλή: την επόμενη φορά που κάποιος σας πει ότι νιώθει κουρασμένος, προσπαθήστε να καταλάβετε πέρα από το προφανές της απάντησής του. Αν πρόκειται για κάτι που όντως ξεπερνιέται με λίγο ύπνο παραπάνω ή αν κάτι πολύ σοβαρότερο. Άνθρωποι που σε μόνιμη βάση απαντούν ότι νιώθουν κουρασμένοι, δεν έχουν ανάγκη από διακοπές, όπως εξηγεί. Έχουν ανάγκη από εμάς και τη βοήθεια μας και την υποστήριξη ειδικών.

[lifo]