Τι συμβουλεύει ο Αϊνστάιν για τη σωστή ανάπτυξη των παιδιών;

Mια νεαρή μητέρα ρώτησε τον Αϊνστάιν τι θα μπορούσε να κάνει για να προετοιμάσει καλύτερα το πεντάχρονο παιδί της για το σχολείο και τη ζωή. Ήρεμος και χαμογελαστός, ο μεγάλος φυσικός της απάντησε: «Να του λέτε παραμύθια». «Καλά τα παραμύθια, αλλά τι άλλο;» απόρησε η νέα μητέρα.

«Πολλά παραμύθια», επέμεινε ο άνθρωπος που σφράγισε τη σύγχρονη επιστήμη. Και όταν η μητέρα ρώτησε τρίτη φορά, κάπως δύσπιστα: «Καλά, εντάξει, αλλά και τι άλλο;», ο Αϊνστάιν είπε πως «δε χρειάζεται τίποτα περισσότερο. Μονάχα κι άλλα παραμύθια. Πάρα πολλά παραμύθια».

Δεν έχουν όμως πειστεί όλοι ότι τα παραμύθια είναι τόσο σημαντικά για τα παιδιά. Έρευνα που έγινε σε γονείς στη Βρετανία αναφέρει ότι το 25% δε διαβάζουν παραμύθια σε παιδιά κάτω των 5 ετών, είτε επειδή θεωρούν ότι είναι πολύ τρομακτικά, είτε επειδή δε συμφωνούν με το πρότυπο ζωής που δίνουν στα παιδιά (τι πρότυπο δίνει η Ωραία Κοιμωμένη που περιμένει τον ωραίο πρίγκιπα να τη φιλήσει για να ξυπνήσει;).

Κάνει τόσο λάθος ο Αϊνστάιν λοιπόν; Μάλλον όχι. Ας δούμε γιατί τα παραμύθια είναι πολύτιμη πνευματική «τροφή» για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, ακόμη και τα πιο τρομακτικά:

• Τα παραμύθια δείχνουν στα παιδιά πώς να λύνουν προβλήματα: Μικροί και μεγάλοι μαθαίνουν από τους πρωταγωνιστές μίας ιστορίας. Όπως συμβαίνει με μία διδακτική θεατρική παράσταση ή ένα καλό βιβλίο, έτσι ακριβώς τα παιδιά διδάσκονται από ένα κλασικό παραμύθι. Αυτές οι ιστορίες που συμβαίνουν «μια φορά κι έναν καιρό», βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη. Να ξεχωρίζουν το καλό από το κακό και να δουν ότι με τη φαντασία, το θάρρος και την υπομονή λύνονται τα προβλήματα. Όπως ακριβώς έγινε και με την «Ωραία Κοιμωμένη».

• Τα παιδιά νικούν το φόβο: «Τα παραμύθια δε λένε στα παιδιά ότι υπάρχουν δράκοι. Τα παιδιά ήδη γνωρίζουν ότι δεν υπάρχουν δράκοι. Τα παραμύθια λένε στα παιδιά ότι οι δράκοι μπορούν να ηττηθούν», είχε πει ο Βρετανός συγγραφέας G.K. Chesterton. Ο διάσημος συγγραφέας και παιδοψυχολόγος, Bruno Bettelheim, πίστευε ότι τα παραμύθια είναι σημαντικά για την ανάπτυξη των παιδιών, επειδή οι βασικοί χαρακτήρες–που είναι και οι ίδιοι παιδιά πολλές φορές–επιδεικνύουν θάρρος και νικούν σε έναν κόσμο γιγάντων και εχθρικών ενηλίκων.

• Τα παραμύθια προετοιμάζουν τα παιδιά για τις δυσκολίες της ζωής: Μέσα από τα παραμύθια, τα παιδιά συναντούν προκλήσεις με τις οποίες παλεύουν και οι ενήλικες: την προδοσία, τις ίντριγκες, τους τσακωμούς και τη ζήλια. Είναι οι άσχημες πλευρές της ζωής, που δε λείπουν από τους παραδοσιακούς μύθους και τα παραμύθια. «Τα παραμύθια επεξεργάζονται τόσες πολλές φοβίες, όχι μόνο προσωπικές, αλλά όλης της κοινωνίας, αλλά το κάνουν με έναν τρόπο ασφαλή, γιατί όλα αυτά συμβαίνουν…μια φορά κι έναν καιρό», εξηγεί η Μαρία Τατάρ, καθηγήτρια στο Harvard College.

• Δίνουν ευκαιρία για διάλογο: Τέτοιες ιστορίες «ελεγχόμενου φόβου» δίνουν μία θαυμάσια ευκαιρία στους γονείς να συζητήσουν με τα παιδιά τους τις πιο βαθιές τους ανησυχίες και ανασφάλειες από τον πραγματικό κόσμο. Οι φανταστικοί χαρακτήρες συνεισφέρουν θετικά στο διάλογο. Δεν μπορεί να γίνει το ίδιο με μία ταινία, ούτε καν με το θέατρο.

• Τα παραμύθια μιλούν μία παγκόσμια γλώσσα: «Γνωρίζουμε τα παραμύθια ως παιδιά, είτε μέσω της αφήγησης, είτε ακόμη και μέσω της παντομίμας. Ζούμε με αυτά, αναπνέουμε με αυτά, ξέρουμε το τέλος τους», γράφει ο Neil Gaiman. Ορισμένα παραμύθια, όπως η Σταχτοπούτα, υπάρχουν σε πολλές κουλτούρες, αν και με μικρές διαφορετικές πινελιές σε κάθε χώρα. Όλες οι διαφορετικές εκδοχές όμως, μοιράζονται κάτι κοινό: μία σαγηνευτική ιστορία για την ανάγκη να νικήσει το καλό.

• Τα παραμύθια διδάσκουν στα παιδιά τα βασικά στοιχεία ενός διηγήματος, μίας ιστορίας: Τους διδάσκουν τη διαφορά ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα. Ότι οι ιστορίες μπορεί να εξελίσσονται σε άλλο περιβάλλον, σε άλλη χώρα και σε άλλο χρόνο. Ότι οι πρωταγωνιστές έχουν διαφορετικά γνωρίσματα και διαφορετικούς χαρακτήρες. Εάν το παιδί κατανοήσει αυτές τις διαφορές από πολύ μικρή ηλικία, τότε ενισχύεται η ικανότητά του να κατανοεί τη σχέση αιτίας-αποτελέσματος και να προβλέπει το επόμενο βήμα.

• Τα παραμύθια αναπτύσσουν την παιδική φαντασία: «Όταν εξετάζω τον εαυτό μου και τον τρόπο σκέψης μου, έρχομαι στο συμπέρασμα ότι το χάρισμα της φαντασίας σημαίνει περισσότερα για εμένα από οποιοδήποτε ταλέντο για αφηρημένη, θετική σκέψη. Το να ονειρεύεσαι για όλα τα σπουδαία πράγματα που μπορείς να καταφέρεις, είναι το κλειδί για μια ζωή γεμάτη με θετικότητα. Άφησε τη φαντασία σου να καλπάσει ελεύθερη και δημιούργησε έναν κόσμο στον οποίο θα ήθελες να είσαι μέσα», είχε πει ο Άλμπερτ Αϊνστάιν.

• Τα παραμύθια προσφέρουν ηθικά διδάγματα:Τα παραμύθια θέτουν το ηθικό πρόβλημα της συνύπαρξης του καλού και του κακού (που συμβολίζουν συνήθως οι δράκοι, οι γίγαντες και οι μάγισσες). Συνήθως το καλό υπερισχύει και ο κακός χάνει. Μέσω της ταύτισης με τον ήρωα, το παιδί παίρνει το ηθικό δίδαγμα.

Πηγή