Η βιολογία της ψυχικής ισορροπίας: εγκέφαλος, έντερο και άγχος

Οι σκέψεις μας ξεσπάνε στο έντερο μας πολύ πιο συχνά από όσο νομίζουμε.

Αυτή τους η επιρροή γίνεται εμφανής από την παιδική μας ηλικία με την ύπαρξη του πονόκοιλου. Πόσες φορές δεν θέλαμε να πάμε στο σχολείο επειδή πονούσε η κοιλιά μας; Επειδή ίσως δεν είχαμε κάνει τα μαθήματά μας, ή φοβόμασταν να έρθουμε αντιμέτωποι με κάποιο αυστηρό καθηγητή, ή δύστροπο συμμαθητή.

Σήμερα, πόσες φορές πονάει η κοιλιά μας όταν είμαστε αγχωμένοι για κάτι, ή όταν βιώνουμε φόβο και στεναχώρια; Δεν είναι προϊόν της φαντασίας μας, το έντερο όντως σχετίζεται άμεσα με την ψυχολογία μας!

Το έντερο και ο εγκέφαλος

Ας βάλουμε τη σχέση εντέρου – σκέψης στο μικροσκόπιο. Πώς σχετίζεται βιολογικά το έντερο με τον εγκέφαλο μας, και κατ’ επέκταση με τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας;

Το έντερο μας επικοινωνεί με τον εγκέφαλο – πολύ περισσότερο από όσο νομίζουμε. Ο εγκέφαλός είναι το πλέον απομονωμένο και προστατευμένο όργανο του σώματος. Φωλιάζει σε ένα οστέινο κρανίο, περιβάλλεται από μια πυκνή μεμβράνη, ενώ κάθε σταγόνα αίματος που πάει να εισχωρήσει φιλτράρεται. Το έντερο βρίσκεται στην καρδιά των γεγονότων. Αποτελεί το μεγαλύτερο αισθητήριο όργανο του σώματος καθώς έχει τεράστια επιφάνεια. Ξέρει κάθε μόριο που απαρτίζει το εσωτερικό μας, καθώς ασχολείται με την πέψη της τροφής, τον έλεγχο των ορμονών και του ανοσοποιητικού μας συστήματος, αλλά και με ότι βακτήριο κατοικεί στο σώμα. Χωρίς το έντερο, ο εγκέφαλος δεν θα είχε ιδέα τι συμβαίνει μέσα μας, και πως θα έπρεπε να αντιδράσει!

Τα σήματα που στέλνει το έντερο μας καταλήγουν σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου οι οποίες σχετίζονται με την αυτογνωσία, το συναίσθημα, την ηθικότητα, τον φόβο, τη μνήμη και την αίσθηση κινήτρου. Είναι λοιπόν επόμενο, τα σήματα ενός δυσαρεστημένου εντέρου να δημιουργούν σύγχυση σε αντίστοιχες περιοχές.

Έχει αποδειχθεί ότι το άγχος μεταβάλει τις “καιρικές συνθήκες” του εντέρου μας αλλοιώνοντας έτσι την λειτουργία του. Αυτό σημαίνει πως δεν είμαστε μόνο υπεύθυνοι για το τι βάζουμε στο στομάχι μας, αλλά και για τις σκέψεις που “ταΐζουμε” τον εαυτό μας. Μια κρίση άγχους μπορεί να αφήσει το έντερό μας ευάλωτο για αρκετές μέρες μετά το πέρας της.

Μερικά από τα συμπτώματα είναι κόπωση, απώλεια όρεξης, γενική αδιαθεσία και διάρροια. Στην περίπτωση του συνδρόμου του ευερέθιστου εντέρου, οι ασθενείς εμφανίζουν αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης ή άγχους. Αυτό συμβαίνει γιατί το 95% της σεροτονίνης που παράγουμε δημιουργείται στα κύτταρα του εντέρου. Όταν λοιπόν “συγχίζουμε” το έντερο μας και δεν λειτουργεί σωστά, καταλήγουμε να υπονομεύουμε την ίδια μας την ψυχική ισορροπία! Έτσι, διαπιστώνουμε πως η περιποίηση του εντέρου μας αποτελεί κύριο μέλημα για την ψυχολογία μας, και πως το έντερο συνδέεται με την σκέψη μας πολύ πιο έντονα από όσο νομίζαμε μέχρι τώρα! Ουσιαστικά, το άγχος και οι δυσάρεστες σκέψεις, μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση της σεροτονίνης και ανώμαλη λειτουργία της πέψης.

Το άγχος μας αρρωσταίνει

Ακόμη μεγαλύτερης σημασίας, είναι η σχέση του εντέρου με το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Η μεγάλη πλειονότητα του ανοσοποιητικού συστήματος (περίπου το 80%) βρίσκεται στο έντερο. Αυτό σημαίνει πως ότι καταναλώνουμε φιλτράρεται διεξοδικά πριν χρησιμοποιηθεί σαν καύσιμο από το σώμα μας. Τι σημαίνει αυτό όμως για ένα “αδύναμο” ανοσοποιητικό σύστημα;

Είναι απλό: Όταν το έντερό μας δεν περνάει καλά, οι φίλοι του, τα αντισώματα, δυσκολεύονται να εκτελέσουν το καθήκον τους. Ένα υγιές και stress free έντερο ισοδυναμεί με ένα δυνατό ανοσοποιητικό σύστημα! Ίσως γι’ αυτό να ακούμε συνεχώς πως το άγχος μας αρρωσταίνει. Μάλλον οι κακές μας σκέψεις είναι που μας αρρωσταίνουν, καθώς αυτές ευθύνονται πολλές φορές για την δυσαρέσκεια του εντέρου μας, και τη μελλοντική δυσλειτουργία του.

Βιβλιογραφία:

Enders, G. (2016). Η κρυφή γοητεία του εντέρου. Αθήνα: Πατάκη.

Συγγραφή Άρθρου: Μαρτίνα Αθανασίου Ψυχολόγος – Μέλος του Βρετανικού Συλλόγου Ψυχολόγων Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεία

Πηγή