Οι σεισμοί και τα τσουνάμι στην Κω: Τα 6,6 Ρίχτερ, οι 178 νεκροί και το τσουνάμι των 25 μέτρων πριν 81 χρόνια

Το κείμενο που ακολουθεί περιγράφει λεπτομερώς την ιστορία των μεγάλων σεισμών που έπληξαν την Κω. Δημοσιεύθηκε στο Βήμα της Κω από τον κ. Ξενοφώντα Φανουρίου – Γεωλόγο –Ωκεανογράφο:

«Οι μεγάλοι σεισμοί και τα τσουνάμι της Κω

Πριν 81 χρόνια στις 23 Απριλίου 1933, έγινε στην Κω ένας μεγάλος και καταστρεπτικός σεισμός μεγέθους 6,6 ρίχτερ. Το χτύπημα του Εγκέλαδου ισοπέδωσε την πόλη της Κω, επιφέροντας σε αυτή φοβερές ζημιές και αλλάζοντας την εικόνα της για πάντα.

Τα θύματα πολλά, 178 οι νεκροί και εκατοντάδες οι τραυματίες. Πληγωμένα βαρύτατα τα περισσότερα μνημεία του νησιού, εκατοντάδες οι άστεγοι και μία ευκαιρία για την ιταλική διοίκηση της εποχής, να στήσει εκ νέου μία νέα πόλη αλλά και να αποκαλύψει τα μνημεία που σήμερα θαυμάζουμε και επισκεπτόμαστε.

Οι σεισμοί από την αρχαιότητα αποτελούσαν αντικείμενο απορίας και ενδιαφέροντος για τον άνθρωπο. Συνήθως θεωρούνταν υπερφυσικά φαινόμενα που προκαλούσε ειδικά ο πανίσχυρος θεός Ποσειδών και όχι όπως νομίζουν πολλοί, ο γίγαντας Εγκέλαδος. Ο Ποσειδώνας ήταν ο θεός των γεωλογικών φαινομένων. Αυτός εξουσίαζε τα έγκατα της γης, όπως δείχνει η ονομασία του ενοσίχθων, δηλαδή ο σείων τη γη.

Η γεωλογική θέση της Κω την έχει φέρει πολλές φορές κοντά στο σεισμικό φαινόμενο. Οι συχνοί σεισμοί που έπληξαν το νησί έδιναν αφορμή και για συνεχείς ανοικοδομήσεις. Η περιοχή που τους δημιουργεί είναι το ρήγμα που ξεκινά από την Τουρκία, περνά από το άγιο Φωκά, διέρχεται από το ακρωτήριο Κρίκελλος στην Κέφαλο και χάνεται ανοιχτά στη θάλασσα . Το ρήγμα αυτό είναι ένα από τα δέκα μεγαλύτερα της Ελλάδας και έχει προκαλέσει στο νησί μεγάλους σεισμούς και τσουνάμι.

Ο πρώτος ιστορικά καταγραμμένος είναι του 6ου ή 5ου αι. π.X., αλλά δεν άφησε γνωστά ίχνη στην οικοδομική ιστορία του νησιού 

Περί το 411 π.Χ., η Κως είχε γκρεμιστεί συθέμελα από έναν άλλο ισχυρό σεισμό, τον μεγαλύτερο απ’ όσους θυμόμαστε ¬ όπως γράφει ο Θουκυδίδης ¬ και οι κάτοικοί της είχαν καταφύγει στα βουνά. Ο Λακεδαιμόνιος Αστύοχος που περνούσε με μερικά πλοία, βρήκε την ευκαιρία και λεηλάτησε πλήρως το νησί και την τότε πρωτεύουσα του, την Αστυπάλαια που βρισκόταν στην Κέφαλο. Όμως, ο Aθηναϊκός στόλος με αρχηγό τον Αλκιβιάδη, ανακαταλαμβάνει την Kω και μεταφέρει τη νέα πρωτεύουσα του νησιού, στη σημερινή της θέση.

Το 27 π.Χ. και το 142 µ.Χ. νέοι καταστροφικοί σειστοί καταφέρουν ισχυρά πλήγματα στο νησί με αδιευκρίνιστο αριθμό θυμάτων. Το 469 μ.Χ. επί αυτοκράτορα Λέοντος του πρώτου, νέος μεγάλος σεισμός σηματοδοτεί το τέλος της αρχαίας πόλης και την αρχή της παλαιοχριστιανικής περιόδου. Οι ειδωλολατρικοί ναοί μετατρέπονται σε χριστιανικές εκκλησίες, ενώ ταυτόχρονα ανεγείρονται πολυάριθμες βασιλικές.

Το 556 μ.Χ. σεισμός, μεγέθους 7 Ρίχτερ με επίκεντρο την περιοχή του Αγίου Φωκά κατέστρεψε σχεδόν ολόκληρη την Κω. Τότε ισοπεδώθηκε το Ασκληπιείο που είχε οικοδομηθεί το 400 π.Χ. αλλά είχαμε επιπλέον και την καταστροφική δράση ενός τσουνάμι, που προκάλεσε εκείνο το σεισμικό γεγονός .

Υπάρχει μια σημαντική περιγραφή της δράσης του τσουνάμι που προέρχεται από τον αρχαίο ιστορικό Αγαθία τον Σχολαστικό, όπου το 556 μ.χ επί Ιουστινιανού, επισκέφτηκε την Κω λίγο μετά τα δραματικά αυτά γεγονότα . Η περιγραφή είναι παραστατική αλλά και πολύτιμη, γιατί είναι από τις λίγες ενός αυτόπτη μάρτυρα. Να πως το περιγράφει

«Εκείνη την μέρα το νησί σείστηκε και πολύ μικρό τμήμα του σώθηκε. Αμέσως ακολούθησαν πολλά και καταστροφικά γεγονότα. Η θάλασσα με ορμή πλημμύρισε τα οικήματα κοντά στις ακτές. Τα τεράστια κύματα προχώρησαν προς το εσωτερικό καταστρέφοντας τα πάντα στο πέρασμα τους.

Έφτασε ακόμα και αυτούς που έτρεχαν προς τα ιερά για να γλιτώσουν. Εγώ έφτασα στο νησί λίγο μετά τον σεισμό και αντίκρισα την ερήμωση και την καταστροφή. Ξύλα, πέτρες και άλλα αντικείμενα ήταν διάσπαρτα…… Οι λίγοι άνθρωποι που συνάντησα ήταν σκυθρωποί και λυπημένοι γιατί έχασαν ανθρώπους και περιουσίες ….( Ιστορία ΙΙ,16 ).

Ο επόμενος ισχυρός σεισμός έγινε 18 Αυγούστου του 1493. Ήταν καταστρεπτικός για την Κω, περίπου 5.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν και καταστράφηκε ολόκληρο το χωριό της Αρχαίας Αντιµάχειας και μεγάλο τμήμα του χωριού των Ιωαννιτών ιπποτών . Ο σεισµός ήταν τόσο μεγάλος που προκάλεσε ζηµιές, ακόμα και στην Αίγυπτο.

Στις8 Φεβρουαρίου 1926, τοπικός σεισμός με επίκεντρο την Αντιμάχεια άφησε 2 νεκρούς και 200 τραυματίες, αλλά και στις 26 Ιουνίου 1926 σεισμός με επίκεντρο την Ρόδο μεγέθους 8 ρίχτερ, επηρέασε όλα τα νησιά και την Κω.

Στις 9 Ιουλίου 1956 καταστροφικός σεισµός στο κεντρικό Αιγαίο μεγέθους 7,5 ρίχτερ έπληξε την Αµοργό και τη Σαντορίνη. Συνολικά 529 οικίες καταστράφηκαν και 53 άτοµα σκοτώθηκαν.

Το σεισµό ακολούθησε τσουνάμι µε σηµείο εκκίνησης την Αµοργό και µε ύψος 25µ. Έφτασε τα 10 μέτρα στη Φολέγανδρο, 5µ. στους Λειψούς και τα 15 εκατοστά στη Ρόδο.

Στο δήµο της Καλύµνου 13 λεπτά µετά το σεισµό άρχισε η υποχώρηση της θάλασσας, η οποία σε ορισμένες περιοχές έφθασε τα 200µ. από τις ακτές. Μετά από 5 λεπτά έφθασε το πρώτο κύμα τσουνάμι ύψους 3,60µ. . Περισσότερα από 30 αλιευτικά σκάφη και ένα µεγάλο ιστιοφόρο παρασύρθηκαν και βγήκαν στην στεριά . Τρία άτοµα πνίγηκαν και µια µεγάλη έκταση καλλιεργήσιμης γης αχρηστεύθηκε, από την κατάκλιση της θάλασσας. Την Κω δεν την επηρέασε σημαντικά, ίσως γιατί δεν είχαν αναπτυχτεί οι τουριστικές υποδομές όπως σήμερα .

Υπάρχει όμως ένα σημαντικό φωτογραφικό ντοκουμέντο της εποχής που μας δείχνει πως έφτασε το τσουνάμι μέσα στο λιμάνι της Κω και πως το αντιμετώπισαν οι τότε νέοι .

Οι σεισμοί είναι ένα φαινόμενο που γίνονταν στην Κω και δυστυχώς θα συνεχίσουν να γίνονται.

Αξίζει λοιπόν να επαναφερθούμε στην προσοχή μας τους βασικούς κανόνες προφύλαξης που σε όλους σχεδόν είναι γνωστοί.

Ξενοφών Φανουρίου – Γεωλόγος –Ωκεανογράφος».

Οι φόβοι των σεισμολόγων

Έντονη είναι η ανησυχία των επιστημόνων για το μεγάλο σεισμό που συγκλόνισε σήμερα 21 Ιουλίου τα Δωδεκάνησα και την Τουρκία.

Αν και αρκετοί σεισμολόγοι, εδώ και μέρες, είχαν προειδοποιήσει για μεγάλο σεισμό, μετά τα 6,7 Ρίχτερ, ο προβληματισμός τους έχει γίνει μεγαλύτερος.

Προς ώρας, οι σεισμολόγοι εμφανίζονται μεν καθησυχαστικοί, αποφεύγουν όμως να δηλώσουν ότι πρόκειται για τον κύριο σεισμό.

Άλλωστε, όπως επισημαίνουν ακόμα κι αν τα 6,7 Ρίχτερ ειναι ο κύριος σεισμός, για να εκτονωθεί το φαινόμενο θα πρέπει να υπάρξουν μετασεισμοί άνω των 6 Ρίχτερ!!!

Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Κώστα Παπαζάχου στον ΣΚΑΙ ο οποίος ναι μεν είπε πως δεν υπάρχει κίνδυνος για τα καινούργια κτίρια ωστόσο τόνισε πως χρειάζεται μεγάλη προσοχή στη διαχείριση της κατάστασης.

«Προσοχή, δεν πλησιάζουμε και δεν κατοικούμε κτίρια που έχουν ζημιές» είπε ο καθηγητής σεισμολογίας εξηγώντας πως ο φονικός σεισμός προέρχεται από γνωστό ρήγμα το οποίο ξεκινά από την Ανατολή (Τουρκία) και κατευθύνεται προς τη Δύση. Ο ίδιος μάλιστα φαίνεται να διαφωνεί με τον σεισμολόγο Ευθύμη Λέκκα, αφού όπως είπε ο σεισμός δεν ήταν 6,5 αλλά 6,7 Ρίχτερ.

«Ο σεισμός αυτός δεν έχει καμία σχέση με τον σεισμό της Λέσβου… Η μετασεισμική ακολουθία εδώ είναι απολύτως φυσιολογική. Εκτιμώ ότι ο σεισμός των 6,4 βαθμών ήταν ο κύριος, αλλά η μετασεισμική ακολουθία θα είναι πλούσια και γι’ αυτό απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή» δήλωσε στον ΣΚΑΪ ο ο διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Άκης Τσελέντης. Ο κ. Τσελέντης επέστησε προσοχή στο τσουνάμι που σημειώθηκε, ύψους 70 εκατοστών.

Δύο νεκροί και αρκετοί τραυματίες είναι τα θύματα του σεισμού στην Κω που σημειώθηκε στις 1:31 π.μ. και ήταν 6,7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ.

Τις πληροφορίες για τους δύο νεκρούς επιβεβαίωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Κω Γιώργος Κυρίτσης, ενώ υπάρχουν και αρκετοί τραυματίες και μεγάλες υλικές ζημιές.

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σεισμολογικό Κέντρο, το επίκεντρο της σεισμικής δόνησης εντοπίζεται 80 χιλιόμετρα νότια του Μποντρούμ και 162 χιλιόμετρα νότια της Σμύρνης, ενώ το εστιακό βάθος υπολογίζεται στα 12 χιλιόμετρα.

Στην Κώ μεταβαίνει εσπευσμένα κλιμάκιο του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ) με επικεφαλής τον πρόεδρό του, Καθηγητή Ευθύμιο Λέκκα.
Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Λέκκας, ο σεισμός ήταν μεγέθους 6,5 ρίχτερ με επίκεντρο 15 χλμ ανατολικά της Κώ. Είχε εστιακό βάθος 8 χλμ και φορά ανατολικά-δυτικά. Οι επιστήμονες παρακολουθούν την εξέλιξη της μετασεισμικής ακολουθίας και για την ώρα δεν μπορούν να γίνουν άλλες εκτιμήσεις.

Με ιδιαίτερη προσοχή παρακολουθούν οι σεισμολόγοι τη μετασεισμική ακολουθία στην Κω μετά τον ιδιαίτερα ισχυρό σεισμό μεγέθους 6,7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ που έπληξε το νησί στη 01:31 τα ξημερώματα της Παρασκευής (21/07/2017), με τον σεισμολόγο και διευθυντή του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Άκη Τσελέντη να επισημαίνει, ωστόσο, ότι μέσα στα επόμενα εικοσιτετράωρα θα υπάρξουν ισχυροί μετασεισμοί.

«Η δική μου εκτίμηση είναι πως ο σεισμός αυτός δεν έχει καμία απολύτως σχέση με το σεισμό που είχε γίνει στη Μυτιλήνη. Η μετασεισμική ακολουθία εδώ πέρα είναι απόλυτα φυσιολογική. Έχουμε ήδη δέκα σεισμούς πάνω από 4 Ρίχτερ, ενώ στη Μυτιλήνη πέρναγαν τα εικοσιτετράωρα και δεν είχαμε τίποτα», είπε ο κ. Τσελέντης, μιλώντας στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ.

«Πιστεύω πως αυτός ήταν ο κύριος σεισμός, αλλά επειδή είχαμε πολύ μικρό εστιακό βάθος θα έχουμε μια πολύ πλούσια μετασεισμική δραστηριότητα. Είχαμε το 5,1, πιστεύω ότι μπορούμε να φτάσουμε ακόμη και το 5,7 και το 5,8», πρόσθεσε ο ίδιος.

Θυμίζουμε ότι εδώ και μέρες ο κ. Τσελέντης είχε προειδοποιήσει για το ενδεχόμενο ενός μεγάλου σεισμού και δυστυχώς επιβεβαιώθηκε.

Το πρώτο φως της ημέρας αποκάλυψε το μέγεθος της καταστροφής στην Κω.

Η ένταση του σεισμού τρομοκράτησε τους κατοίκους που βγήκαν στους δρόμους, ενώ προκάλεσε και ζημιές σε κτήρια και σπίτια στο νησί της Κω.

Ο σεισμός προκάλεσε την πτώση της οροφής μπαρ με αποτέλεσμα αρκετά άτομα να τραυματιστούν.

Οι φωτογραφίες είναι συγκλονιστικές.

Στο «χορό» των Ρίχτερ εξακολουθεί να κινείται εδώ και μερικές ώρες το νησί της Κω, μετά και την πολύ ισχυρή σεισμική δόνηση μεγέθους 6,7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ που συγκλόνισε στη 01:31 τα ξημερώματα της Παρασκευής (21/07/2017) την ευρύτερη περιοχή.

Ήδη αμέσως μετά την πρώτη δόνηση, σημειώνονται δεκάδες μετασεισμοί, οι οποίοι σε κάποιες περιπτώσεις είναι ισχυροί, μεταξύ 4,0 έως και 4,8 Ρίχτερ.

Πηγή : newsbomb.gr