Ψευδοεπιστημονικός ο ισχυρισμός ότι τα «ελκυστικά ζευγάρια» κάνουν κόρες

Το συγκεκριμένο θέμα βασίζεται στους ισχυρισμούς του Satoshi Kanazawa, καθηγητή στο London School of Economics. Τα σχετικά άρθρα αναφέρουν τα εξής:

Άσχημα τα νέα για όλες τις γυναίκες: οι όμορφοι άντρες θα γίνουν είναι είδος προς εξαφάνιση! Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του καθηγητή Satoshi Kanazawa, ψυχολόγο στο London School of Economics, οι όμορφοι άντρες εξαφανίζονται σταδιακά από προσώπου γης! Τ’ αποτελέσματα της έρευνας, που διήρκεσε 53 ολόκληρα χρόνια, έδειξαν ότι τα πιο γοητευτικά ζευγάρια κάνουν κόρες, με αποτέλεσμα τα γονίδια της «ομορφιάς» να περνούν σ’ εκείνες.

Στην έρευνα, που συμμετείχαν – ούτε λίγο ούτε πολύ – 17.000 Βρετανοί από τα επτά μέχρι τα σαρανταπέντε τους χρόνια, αποκαλύφθηκε ότι οι πιο όμορφοι εξ’ αυτών είχαν κόρες, ενώ οι λιγότεροι ελκυστικοί, απέκτησαν γιους! Η αξιολόγηση έγινε όταν τα παιδιά ήταν επτά ετών.

Τα αποτελέσματα της έρευνας επιβεβαιώνονται και από μία παλαιότερη μελέτη, κατά την οποία βρέθηκε ότι οι πιο όμορφες γυναίκες γεννούν στην πλειοψηφία τους κορίτσια. Επομένως, αν δεχθούμε ότι και οι κόρες τους είναι εξίσου όμορφες και ότι θα περάσουν τα γονίδια της «ομορφιάς» με τη σειρά τους στις κόρες τους, δεν θα κληρονομηθούν ποτέ από γιους!

Μήπως τελικά τα χαρακτηριστικά των όμορφων γυναικών σήμερα, καταλήξουν να θεωρούνται άσχημα σε λίγα χρόνια; Όπως και να έχει, το συμπέρασμα, ακόμα και αν ακούγεται κλισέ, είναι ένα και διαχρονικό: Όλοι οι άνθρωποι είναι όμορφοι, ο καθένας με ένα δικό του, ξεχωριστό τρόπο!

Ο Satoshi Kanazawa έχει βρεθεί στο προσκήνιο ουκ ολίγες φορές εξαιτίας των θέσεων του. Το 2011 δημοσίευσε το άρθρο που οδήγησε στη διακοπή της συνεργασίας του με την γνωστή σελίδα αρθρογραφίας, σε θέματα ψυχολογίας, “Psychology Now” με τίτλο “Γιατί οι μαύρες γυναίκες είναι λιγότερο ελκυστικές από τις άλλες γυναίκες”. [πηγή]

Η μεθοδολογία και η ανάλυση του Kanazawa στερούνταν επιστημονικής βάσης και αντικειμενικότητας. Για να καταλήξει στα συμπεράσματα του χρησιμοποίησε δεδομένα από την μακροχρόνια μελέτη υγείας “Add Health” στις ΗΠΑ. Σε αυτή τη μελέτη, παιδιά 1ης Γυμνασίου με 3ης Λυκείου συμπληρώνουν ένα ερωτηματολόγιο με ερωτήσεις σχετικά με τις συνήθειες και τη κατάσταση υγείας τους. Μετά από μερικά χρόνια εξετάστηκε η πορεία της υγείας των ίδιων παιδιών κατά την ενήλικη ζωή τους και σε αυτό το στάδιο οι ερευνητές αξιολογούσαν, μεταξύ άλλων, την εμφάνιση των συμμετεχόντων σε μια κλίμακα από το 1-5. [πηγή]

Ο Kanazawa χρησιμοποίησε τα δεδομένα από την αξιολόγηση της εμφάνισης για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι κοπέλες αφρικανικής καταγωγής ήταν λιγότερο ελκυστικές από τις άλλες γυναίκες. Ωστόσο η εμφάνιση αποτελεί ένα υποκειμενικό ζήτημα και η χρήση ενός απλού ερωτηματολογίου σε ένα πολύ μικρό αριθμό ατόμων, δηλαδή στην ομάδα των εξεταστών, για καθορισμό των χαρακτηριστικών που θεωρούνται ελκυστικά για τη πλειονότητα των ανθρώπων δεν αποτελεί κατάλληλο ερευνητικό πρωτόκολλο.

Αυτή δεν ήταν η μόνη περίπτωση στην οποία ο Kanazawa παρουσίασε διαστρεβλωμένα δεδομένα για να υποστηρίξει μια άποψη του. Η μελέτη σχετικά με το συσχετισμό της εξωτερικής εμφάνισης των γονέων και το φύλο των παιδιών που κάνουν είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της εν λόγω τάσης.

Η σχετική μελέτη του Kanazawa με τίτλο “Beautiful parents have more daughters: A further implication of the generalized Trivers–Willard hypothesis (gTWH)” δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Theoretical Biology” τον Ιούλιο του 2016. [πηγή]

Σε αυτή τη μελέτη, όπως και στη προαναφερθείσα ανάλυση του, ο Kanazawa χρησιμοποίησε δεδομένα από τη μελέτη “Add Health” και συγκεκριμένα τις απαντήσεις των ερευνητών όσων αφορά το πόσο ελκυστικό ήταν το άτομο που απαντούσε στο ερωτηματολόγιο. Με βάση τα αποτελέσματα ο Kanazawa διατείνεται πως τα ελκυστικά άτομα είχαν κατά 26% λιγότερες πιθανότητες να αποκτήσουν αρσενικό απόγονο.

Η μελέτη είχε σοβαρούς περιορισμούς οι οποίοι επισημάνθηκαν από σχετικούς ερευνητές, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την επιστολή που έστειλε ο στατιστικός του πανεπιστημίου της Κολούμπια, Andrew Gelman, στο περιοδικό που δημοσίευσε τη μελέτη του Kanazawa. Σύμφωνα με τον Gelman ο Kanazawa όχι μόνο έδωσε μια πλήρως διαστρεβλωμένη εικόνα των αποτελεσμάτων παρουσιάζοντας αιτιατή σχέση μεταξύ εξωτερικής εμφάνισης και φύλου του απογόνου χωρίς κανένα στοιχείο, αλλά παραποίησε τα νούμερα της μελέτης ώστε να φαίνονται μεγαλύτερα τα ποσοστά. Με βάση την ανάλυση που έκανε ο Kanazawa η σωστή απόδοση των αποτελεσμάτων θα ήταν πως “τα ελκυστικά άτομα θα είχαν 8% μεγαλύτερη πιθανότητα να έχουν θηλυκό απόγονο”, κάτι που αναγνώρισε και ο ίδιος ο Kanazawa μετά τη διόρθωση του Gelman. Ωστόσο δεδομένου του ότι αυτό το 8% δεν συνοδεύεται από απόδειξη αιτιατής σύνδεσης δε μπορεί να σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα για να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η εξωτερική εμφάνιση των γονέων είναι ο λόγος που αποκτούν αρσενικούς ή θυληκούς απογόνους. [πηγή]

Εν ολίγοις το μεγαλύτερο πρόβλημα, τόσο με τη συγκεκριμένη όσο και με όλες τις μελέτες και τα άρθρα του Kanazawa, είναι το θέμα της αιτιότητας, όπως τόνισε και ο Gelman στη προαναφερθείσα επιστολή. Ο Kanazawa αξιοποιεί μια μεγάλη μελέτη με τεράστιο όγκο δεδομένων και μέσα από αυτά τα δεδομένα κάνει συσχετισμούς τους οποίους παρουσιάζει ως αιτιατούς. Με απλά λόγια δηλώνει ότι η φυσική εμφάνιση των γονέων επηρεάζει το φύλο του παιδιού. Αυτός ο ισχυρισμός δε τεκμηριώνεται στη μελέτη του, ούτε σε κάποια άλλη μελέτη στη βιβλιογραφία.

Μια βασική αρχή στην επιστημονική έρευνα είναι πως “η συσχέτιση δε συνεπάγεται αιτιότητα”. Ένα απλό παράδειγμα που εξηγεί αυτή την αρχή είναι πως αν κάθε φορά που μας περνάει ένας πονοκέφαλος τυχαίνει να κορνάρει ένα αυτοκίνητο, αυτό δε σημαίνει πως η κόρνα του αυτοκινήτου καταπολεμά τον πονοκέφαλο. Πρόκειται για δυο γεγονότα που συνδέονται χρονικά αλλά το ένα δεν επηρεάζει απαραίτητα το άλλο. Για να αποδώσουμε σύνδεση μεταξύ των δυο πρέπει να κάνουμε συγκεκριμένους ελέγχους και στο τέλος να εξηγήσουμε το μηχανισμό με τον οποίο το ένα επηρεάζει το άλλο. [πηγή]

Με τον ίδιο τρόπο οι συνδέσεις που κάνει ο Kanazawa δεν αποδεικνύεται ότι έχουν αιτιώδη συνάφεια. Ωστόσο ο ίδιος το παρουσιάζει με τέτοιο τρόπο και μάλιστα σε άρθρο που είχε γράψει το 2012 αναφέρει πως, όχι μόνο η συσχέτιση συνεπάγεται αιτιότητα, αλλά κανένας επιστήμονας δε λέει το αντίθετο. [πηγή]

Από όλα τα παραπάνω καθίσταται σαφές ότι ο Satoshi Kanazawa παρουσιάζει σημαντικά κενά στη κατανόηση της σχέσης αίτου-αιτιατού και πως οι αναλύσεις που έχει κάνει μέχρι στιγμής φαίνεται να πάσχουν από αυτό το βασικό πρόβλημα. Επιπρόσθετα, σε αυτό το πλαίσιο, η μελέτη στην οποία υποτίθεται πως αποδεικνύει ότι οι “ελκυστικοί γονείς” κάνουν περισσότερα κορίτσια δεν είναι σε καμία περίπτωση αξιόπιστη.

Πηγή: ellinika hoaxes